دختر خانمي ، سؤال مي کند سن ازدواج من از خط قرمز هم عبور کرده، خواستگار برايم نمي آيد اگر هم گاهي خواستگاري مي آيد، کلي ايراد دارد. هر چه دعا مي کنم که خداوند همسري در شأن و مقام من نصيبم کند، گويي خدا اصلاً توجهي به من ندارد و مرا فراموش کرده است.

کم نيستند کساني که اين سؤال را طرح و تکرار مي کنند که به رغم تأکيدات فراواني که در آموزه هاي ديني ما بر دعا و راز و نياز شده است، چرا اين همه آن هم در بهترين مکان ها و بهترين و عارفانه ترين حالات دعا مي کنيم، دعاي ما مستجاب نمي شود؟ مگر خداوند در قرآن نفرموده، «ادعوني استجب لکم» دعا کنيد تا اجابت کنم شما را؟ پس چرا دعاي ما اجابت نمي شود، حتي گاهي اوضاع و شرايط ما بدتر مي شود؟

براي پاسخ به شبهات طرح شده در اين زمينه نکات ذيل را با هم مرور مي کنيم!

1- دعا نوعي عبادت است، همه موجودات عالم در حال تسبيح و عبادت خدا هستند. ما که اشرف مخلوقاتيم نبايد از اين قافله عقب بمانيم. اين که همه آسمان و زمين و نبات و حيوان و جماد و … براي عبادت و کمال ما آفريده شده اند، آيا پرهيز از دعا (عبادت) کفران نعمت نيست؟ عقب ماندن از حيوانات و نباتات و جماد است که تسبيح خدا را مي گويند نيست؟

پس دعاي واقعي، عبادت و شکر نعمت و تعظيم و خشوع و خضوع در برابر خالق هستي است. خداوند در سوره ي غافر آيه 60 مي فرمايد: «وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ »؛ مرا بخوانيد تا اجابتتان کنم و بدانيد کساني که از عبادت من استکبار مي ورزند و از آن عار دارند، به زودي با کمال خواري داخل جهنم خواهيد شد.

در اين آيه دعا مصداقي از عبادت خوانده شده. پس طبق آيه مذکور ترک دعا در واقع ترک عبادت و گناهي است که مرتکبش به عذاب دوزخ تهديد شده است. ضمناً عبادت و دعا، امري فطري است. اگر پيامبران و اولياء خدا ما را به سمت دعا و ارتباط با خالق هستي هدايت و راهنمايي نمي کردند به عبادت اموري مادي و ساخته دست خود مي پرداختيم که نمونه هاي آن در تاريخ کم نبوده است.
گناه، ترک واجبات و انجام محرمات، همچون سمومي کشنده مانع استجابت دعا مي شوند. در ظرف نشسته و آلوده غذاي پاک و سالم نمي ريزند. اگر هم ريخته شود غذا هم آلوده شده و قابل خوردن نيست

2- دعا و رسيدن به مقام سخن گفتن با خدا، خود مقام بسيار والايي است که به هر کسي داده نمي شود لذا همين که مالک و ملک و صاحب اصلي ما به ما اجازه حضور در محضرش و ارتباط کلامي با خودش را داده بايد شاکر بوده و از فرط خوشحالي به سجده بيفتيم. اين مژده اي به همه آناني است که به مقام دعا مي رسند. حتي اگر به ظاهر خواسته شان اجابت نشود.

3- استفاده ابزاري از دعا و دين، امري باطل و گاهي موجب وهن دين مي شود. لذا گاهي بدون مطالعه، مشاوره (با اهل فن)، مشاهده (آزاد موفق و ناموفق) و مجاهده (در راه رسيدن به هدف) و بر اساس تنبلي و سستي دست به دعا مي شويم. در نماز دعا مي کنيم: خدايا ما را به راه راست هدايت کن و فقط از تو ياري مي خواهيم. اما از کار و تلاش فکري و جسمي در اين راه سر باز مي زنيم.” از ديگران بيش از خدا انتظار تأمين نيازهاي خود را داريم” و بدون ايمان و باور قلبي به دعا مي پردازيم و انتظار اجابت هم داريم.

4- گناه، ترک واجبات و انجام محرمات، همچون سمومي کشنده مانع استجابت دعا مي شوند. در ظرف نشسته و آلوده غذاي پاک و سالم نمي ريزند. اگر هم ريخته شود غذا هم آلوده شده و قابل خوردن نيست.

پس قبل از دعا بايد توبه کرد، پاک شد، زمينه پذيرش و ارتباط را فراهم ساخت. توبه يعني پشيماني از گناه، دادن حق الناس و حق الله، پوشاندن بديها با خوبي ها (ان الحسنات يذهبن السيئات، همانا حسنات، گناهان را از بين مي برد) تصميم بر عدم تکرار.

5- گاهي دين خدا و دعا و عبادت را وسيله تجارت و تأمين منافع و نوعي بده بستان با خدا قرار مي دهيم. يعني خدا را دوست مي داريم و دعا مي کنيم به شرط آنکه خواسته ها و آرزوهاي ما را برآورده سازد. لذا وقتي به خواسته هايمان دست نمي يابيم دست از عبادت و دعا بر مي داريم. اين هم يکي از موانع استجابت دعاست.

6- گاهي اجابت دعا به صلاح دعا کننده نيست. مثل اينکه کودکي بيمار، طعامي را مي خواهد که تشديد کننده بيماري اوست.

7- گاهي دعا در جهان آخرت اجابت مي شود. و اهل دعا در آن جهان مي گويند اي کاش هيچ يک از دعاهاي ما در دنياي قبل از مرگ مستجاب نمي شد.

رسول اکرم اسلام (صلي الله عليه و آله) در اين باره مي فرمايد:

“دو نفر در بهشت وارد مي شوند که هر دوي آنها يکسان عمل کرده اند، ولي يکي از آن دو ديگري را مي بيند که جايگاهش از او بالاتر است! پس مي گويد: پروردگارا به خاطر چه اين جايگاه را به او دادي با اين که عمل ما يکسان بود؟ خداي متعال پاسخ مي دهد: (به اين سبب که) او از من درخواست کرد (دعا کرد) و تو در خواست نکردي.” (بحارالانوار، ج 93، ص 302)

8- در بسياري مواقع دعا با خلوص نيتّ صورت نمي گيرد توجه به اسباب و امور دنيايي و ياري و مساعدت ديگران بيش از ياري خدا مورد توجه و اعتقاد قلبي دعا کننده مي باشد. بديهي است اينگونه دعاها با مانع عمده استجابت مواجه مي شود.

9- فراموش نکنيم که بر اساس اين اصل مهم که کمال هم نشين در ما اثر مي کند، ارتباط با خدا و خلوت و راز و نياز با خدا نيز زمينه هاي طهارت روح و کسب فضائل و زيبايي هاي اخلاقي و رفتاري را براي ما فراهم خواهد ساخت حتي اگر دعايمان آن گونه که ما آرزو کرده ايم مستجاب نگردد.

10- ناگفته نماند که بسياري از ما در زمينه و زمان گرفتاري و قطع اميد از اسباب و امور مادي و دنيوي به سوي خدا روي مي آوريم و دست به دعا بر مي داريم. اين حالت و عادت يکي ديگر از موانع استجابت دعا به شمار مي آيد. اين حالت را با انجام واجبات و ترک محرمات و در مرحله بعد مراقبت در اصلاح اخلاقي و کسب فضايل اخلاقي و رفع رذايل مي توان از ذهن و زندگي حذف و به صفر نزديک نمود. خواندن خدا مي بايست بدون شريک دانستن امور مادي و غير خدايي باشد.
دعا و رسيدن به مقام سخن گفتن با خدا، خود مقام بسيار والايي است که به هر کسي داده نمي شود لذا همين که مالک و ملک و صاحب اصلي ما به ما اجازه حضور در محضرش و ارتباط کلامي با خودش را داده بايد شاکر بوده و از فرط خوشحالي به سجده بيفتيم

11- بهره گيري  از خرد و تجربه و دانش اهل فن در تصميم گيري ها در فرآيند عبادت و دعا از ضروريات بسيار مهم و اساسي به شمار مي آيد. آيا مي شود در باک اتومبيل خود به جاي بنزين نفت بريزيم و بعد با دعا و ناله و گريه از خدا بخواهيم اتومبيل ما حرکت کند؟ بهره گيري از عقل و انديشه و علم خود و ديگران در راستاي دعا و عبادت است. خداوند فرموده است: “الذين جاهدو فينا لنهدينهم سبلنا"؛ تلاش کنيد تا ياريتان کنم. راه ها را برايتان روشن و روان کنم.

جواناني که طالب ازدواج هستند و  نمي شود ضمن توجه به مراتب فوق به اين نکات کاربردي و کليدي نيز توجه کنند حتماً همسري در شأن و مقام خود خواهد داشت:

1- منزوي نباشيد. در عرصه هاي مهم ديني، علمي، فرهنگي و اجتماعي در چار چوب شرع و عرف حضوري جدي داشته باشيد.

2- از مشاوران متعهد و متخصص و با تجربه بهره بگيريد.

3-  توقعات و آرزوهاي خود را تعديل بخشيده و واقع نگر باشيد.

4- در انتخاب همسر، سلامت فکري، عقلي و رشد ديني همسر آينده خود را اصل و اساس تصميم گيري قرار دهيد، چشم و هم چشمي ها و رقابت ها و ثروت و داشته هاي مادي را در تصميم گيري ها دخالت ندهيد.

5- مؤلفه هاي ممتاز يک انسان را در خود تقويت کنيد. يعني به مقام و جايگاه همسر شدن برسيد. قابل توجه خانم ها : خشک و بي روح بودن، کاهل بودن در ارتباطات فاميلي و خانوادگي، عدم حضور فعال در مجالس و محافل خويشان  با رعایت حدود، ضعف در ايجاد ارتباطي سالم و صميمي و متواضعانه با والدين از عوامل عمده تأخير ازدواج به شمار مي آيد.

6- دخالت و نظرات ديگران نبايد در تعارض با نظرات مشاور ازدواج باشد.

پس فراموش نکنيد که اگر دعا با مراتب فوق همراه باشد قطعاً و حتماً مستجاب مي شود اگر چه به ظاهر به آنچه مي خواهيد نرسيد. خود دعا در دنيا و آخرت يار و ياور شما خواهد بود.