بسم الله الرّحمن الرّحيم
بهترين درودها بر روان پاك پيامبر آخر الزّمان محمّد مصطفى، و وصىّ والاتبارش صاحب ولايت كبرى علىّ مرتضى، و اولاد امجادش ائمّه طاهرين باد، خصوصا قطب دائره امكان حضرت بقية اللّه حجّة ابن الحسن العسكرى ارواحنا له الفداء.
حسّ دين دوستى و گرايش به عوالم غيب، جزء غرائز افراد بشر است، و مى‏توان اين غريزه را ناشى از جاذبه حضرت ربّ ودود دانست كه عالم امكان بالأخصّ انسان اشرف را به مقام اطلاق و نامتناهى خود مى‏ كشد.
«جذبة من جذبات الرّحمن توازى عبادة الثّقلين». [يك جذبه از جذبه‏ هاى الهى (از نظر تأثير در تكامل انسان) با عبادت جنّ و انس برابرى مى‏ كند].
انسان در ذات و سرشت خود حركت به سوى اين كعبه مقصود و قبله معبود را مى‏ يابد و به نيروى غريزى و فطرى الهى بار سفر مى‏ بندد. لذا تمام اعضاء و جوارح او بايد در اين سفر به كار افتد؛

عالم جسم و مادّه او كه طبع اوست، و عالم ذهن و مثال او كه برزخ اوست، و عالم عقل و نفس او كه حقيقت اوست همه بايد در اين سفر وارد گردند و با يكديگر تشريك مساعى كنند.
بدن بايد وجهه خود را رو به كعبه نموده، در حال نماز به قيام‏ و ركوع و سجود در آيد، ذهن بايد از خاطرات، خود را مصون داشته و رو به سدرة المنتهى كند، و روح بايد غرق انوار حريم حرم الهى گردد و درون حرم آمن حضرت احديّت محو و مدهوش شود.
و از اينجا بدست مى‏ آيد كه عدّه‏ اى كه به ظاهر پرداخته و از عباديّات و اعمال حسنه فقط به فعل قالبى اكتفا كنند، چقدر از كعبه مقصود دور و از جمال و لقاى او مهجورند. و همچنين عدّه‏ اى كه به معناى فقط گرويده و از اتيان اعمال حسنه و عبادات شرعيّه شانه خالى كنند چقدر از متن واقع كناره بوده، و از حقيقت به مجاز، قناعت كرده‏ اند.
أمّا امّت وسط آن دسته‏ اى هستند كه جمع بين ظاهر و باطن نموده و تمام درجات و مراتب وجودى خود را به عبادت حضرت محبوب واداشته و در اين سفر ملكوتى تجهيز مى‏ كنند.
«اللّهُمَّ نوّر ظاهرى بطاعتك، و باطنى بمحبّتك، و قلبى بمعرفتك، و روحى بمشاهدتك، و سرّى باستقلال اتّصال حضرتك، يا ذا الجلال و الإكرام‏». [خداوندا ظاهرم را به طاعتت، و باطنم را به محبّتت، و قلبم را به شناختت، و روحم را به ديدارت، و سويدايم را به پيوستگى تامّ به حضرتت نور بخش، اى صاحب جلال و جمال]( از جمله فقرات دعاى منسوب به اميرالمؤمنين عليه السلام).
و از همين جا روشن مى‏ شود كه براى تكميل نفس و طىّ مدارج و معارج كمال انسانيّت، اكتفا به علوم الهيّه ذهنيّه مانند تعليم و تعلّم فلسفه به هيچ وجه من الوجوه كافى نخواهد بود، چون ترتيب قياس و برهان بر اساس منطق صحيح، نتيجه اقناعيّه براى ذهن مى‏ دهد، ولى قلب و روح را اشباع نمى‏ كند.
گرسنه گذاردن دل و باطن را از غذاهاى روحانيّه معنويّه عالم غيب و قناعت كردن به سير در كتابها و كتابخانه‏ ها و مكتب‏ها و درس خواندن‏ ها و درس دادن‏ ها گرچه به اعلى درجه از اوج خود برسد، سير كردن عضوى است از اعضاء و گرسنه گذاردن عضوى بالاتر و والاتر.
دين قويم كه بر صراط مستقيم است هر دو جنبه را رعايت مى‏ كند و قوا و استعدادهاى نهفته انسان را از هر دو جهت تكميل مى‏ نمايد؛ از سوئى ترغيب به تعقّل و تفكّر، و از سوى ديگر امر به اخلاص و تطهير دل از زنگار كدورتهاى شهوانى مى‏ كند.
فخر فلاسفه شرق، بلكه افتخار فلاسفه عالم، صدر المتألّهين شيرازى پس از گذراندن عمر خود را در حكمت متعاليه، در پايان، چنان انجذابى به عبوديّت و عبادت و تطهير باطن و تزكيه سرّ پيدا مى‏ كند كه از قلم تواناى او مى‏ گذرد: «همانا من از خداوند طلب آمرزش و عفو بسيار دارم از براى آنكه پاره‏ اى از عمر خويش را به بررسى آراء مدّعيان فلسفه و جدال كنندگان اهل كلام و نازك بينى‏هاى آنان و آموختن سخنان و شيوه‏ هاى بحثى آنان به پوچى گذراندم، تا اينكه سرانجام در پرتو فروغ ايمان و تأييد خداوند منّان دريافتم كه واقعا قياسات آنها بى‏ نتيجه و صراط آنها غير مستقيم است. از اين رو زمام كار خويش را به خداوند و به فرستاده بيم دهنده و هشدار دهنده او سپرديم، و به آنچه از رسول الله به ما رسيده بود تماما ايمان آورده و تأييد نموديم، و در صدد جستجوى توجيه عقلى و روشى علمى براى فرمايشات رسول برنيامديم بلكه پيروى از هدايت و اجتناب از نواهى او را پيشه خود ساختيم همچنان كه حق تعالى فرموده: مَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذوُهُ وَ مَا نَهَاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا؛ «آنچه از دستوراتى كه پيامبر براى شما آورده است بگيريد و پيروى كنيد، و از آنچه نهى فرموده دورى كنيد.» تا آنكه خداوند بر قلب ما گشود آنچه را كه گشود، و به بركت اين دنباله‏ روى از رسول به فلاح و رستگارى رسيد.»

معرفت اجمالى و طرح كلىّ سلوك إلى اللّه‏ . . .

ادامه دارد …
برگرفته از کتاب «رساله لب اللباب در سير و سلوك اولى الألباب»
تألیف حضرت علّامه آیة الله حاج سید محمد حسین حسینی طهرانی (قدّس اللهَ نفسُهُ الزّکیّة)